به گزارش آهن‌نیوز، ایران با داشتن یک درصد از جمعیت جهان بیش از هفت درصد منابع معدنی دنیا را در اختیار دارد که حاکی از وجود بستر مناسب برای سرمایه گذاری در این بخش است. کشورمان با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیر نفتی)، ۳۷ هزارمیلیارد تن ذخایر کشف شده و ۶۰ هزار میلیارد تن ذخایر بالقوه با ارزش برآوردی ۱۴۰۰ میلیارد دلار در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان قرار دارد و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید.

مهمترین معادن ایران شامل زغال سنگ، مواد معدنی فلزی، شن و ماسه، مواد معدنی شیمیایی و نمک است و بیشترین معادن فعال در استان خراسان رضوی، کرمان  اصفهان قرار دارند. ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف شده و ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید.

براساس آمار اعلامی سال 98 توسط مرکز برنامه ریزی و اطلاعات راهبردی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، پنج هزار و ۸۰۰ معدن فعال با اشتغال حدود ۱۳۸ هزار نفر در کشور وجود دارد و میزان ذخایر معدنی شناسایی شده نزدیک به ۶۰ میلیارد تن است که از این رقم افزون بر ۴۰ میلیارد تن قطعی و بقیه احتمالی است. ارزش ذخایر معدنی شناسایی شده کشور که سه درصد ذخایر مواد معدنی جهان را شامل می شود، افزون بر ۷۷۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

ایران از نظر میزان ذخیره اکتشافی معدن رتبه چهاردهم را در جهان دارد و از نظر تنوع ذخایر، جایگاه دهم جهانی را به خود اختصاص داده است. بر اساس آمار موجود، ایران از نظر ذخایر معدنی جزو ۱۰ کشور برتر دنیاست، این موضوع نشان‌دهنده تاثیر معادن در اقتصاد و صادرات کشور است.

این در حالی است که فعالیت در بخش استخراج معادن در زمره فعالیت‌های اقتصادی پرخطر قرار دارد و بررسی‌های آماری نشان می دهد، حوادث معدنی در کنار حوادث ساختمانی بیشترین آمار تلفات نیروی‌کار را به خود اختصاص داده و بیشتر حوادث کار پس از فعالیت ساختمان مربوط به کارگاه‌های معدنی به ویژه معادن استخراج ذغال سنگ بوده که استخراج آنها به روش سنتی و قدیمی صورت می‌گیرد.

 در این نوشتار قصد داریم به ارائه آماری از حوادث ریزش معدن در یک سال گذشته در کشور و میزان خسارات و تلفات این حوادث به جامعه کارگری و اقتصاد ایران بپردازیم.

بر اساس براوردهای صورت گرفته، حدود ۶۲ درصد از معادن در حال بهره برداری ایران در حوزه‌های سنگ آهن، سنگ مس، سرب، روی، زغال سنگ، شن، ماسه، سنگ‌های تزیینی، سنگ آهک و سنگ طلا فعال هستند. البته این آمار به استثنای معادن نفت، گاز، اورانیوم و خاک رس محاسبه شده است. این معادن ۸۴ درصد از کل سطح اشتغال در معادن کشور و حدود ۹۷ درصد از کل ارزش افزوده معادن ایران را شامل می‌شوند

آمارهای رسمی ارائه شده توسط مرکز برنامه ریزی و اطلاعات راهبردی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در سال۱۳۹۹ نشان می‌دهد که معادن شن و ماسه با ۱۴۶۳ معدن فعال، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در حوزه اشتغال نیز معادن سنگ آهن با حدود ۳۰ هزار نفر، بیشترین سهم را در اختیار دارند. بیشترین ارزش افزوده تولید شده نیز مربوط به معادن سنگ آهن با ۶۸ هزار میلیارد تومان بوده است.

بررسی معادن استان‌ها بر حسب میزان فعالیت نیز نشان می‌دهد که حدود ۴۶ درصد از معادن فعال ایران در استان‌های خراسان رضوی، فارس، کرمان، اصفهان، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، مرکزی و یزد قرار دارد. سهم معادن این استان‌ها از نظر اشتغال ۶۸ درصد و از نظر ارزش افزوده حدود ۹۱ درصد بوده است.

در سال ۱۳۹۹، بیشترین معدن فعال در ایران به خراسان رضوی با ۵۶۷ معدن اختصاص داشته و بیشترین تعداد شاغل و بالاترین ارزش افزوده نیز به معادن استان کرمان تعلق داشته است. ۷۱ درصد از ارزش افزوده معادن کشور در دو استان کرمان و یزد به دست آمده است.   

میانگین رشد اشتغال در معادن کشور حدود ۵.۷ درصد بوده و به این ترتیب به شکل سالانه روند جذب نیروی کار جدید در معادن ایران افزایشی بوده است. به طور متوسط هر معدن کشور، حدود ۲۱ شاغل دارد که در مقایسه با پنج سال قبل، افزایشی سه نفری را نشان می‌دهد.

مهمترین حوادث معدنی در کشور

22 شهریور 1400- ریزش معدن ذغال سنگ هجدک کرمان

حادثه در معدن زغال سنگ هجدک موجب ریزش معدن و کشته شدن یک کارگر ۳۵ ساله این معدن شد.

23 شهریور 1400- ریزش معدن ذغال سنگ در «معدن جو» در طبس

بر اثر ریزش معدن زغال سنگ «معدن جو» واقع در طبس دو معدنچی کشته و زخمی شدند.

28 دی 1400- ریزش معدن هفتکل

وقوع حادثه ریزش معدن زغال سنگ در هفتکل در شرق خوزستان ۲ مصدوم بر جا گذاشت.

7اسفند 1400- انفجار در معدن ذغال سنگ وازتنگه چمستان

انفجار معدن زغال سنگ در بخش چمستان شهرستان نور مازندارن، فوت دو کارگر را در پی داشت.

1 اسفند 1400-  ریزش سنگ معدن بر روی یک دستگاه بیل مکانیکی در رودبار

حادثه ریزش سنگ در معدن بر روی یک دستگاه بیل مکانیکی در رودبار، یک مصدوم برجای گذاشت.

14 فروردین 1401- ریزش کوه در معدن خصوصی واقع در جاده هراز

حادثه ریزش کوه در معدن منطقه بلده شهرستان آمل، تلفات جانی در پی نداشت.

10خرداد 1401- ریزش سنگ در معدن ذغال سنگ طبس

بر اثر ریزش سنگ در معدن زغال‌سنگ پروده شرقی (ممرادکو) در شهرستان طبس یک کارگر ۳۹ ساله جان خود را از دست داد.

13 تیر1401- ریزش سنگ در معدنی در محلات

بر اثر وقوع حادثه ریزش سنگ در یکی از معادن شهرستان محلات یک کارگر 18 ساله جان باخت.

21 تیر 1401- ریزش معدن در منطقه چلاو آمل

ریزش سنگ در یکی از معادن چلاو شهرستان آمل یک کشته برجای گذاشت.

 30تیر 1401- ریزش معدن کرومیت در شهرستان ارزوئیه

ریزش دیواره های یک معدن روباز کرومیت در محدوده شهرستان ارزوئیه چپل آباد کرمان منجر به جان باختن 2 تن از کارگران شد.

24 مرداد1401- ریزش کوه در معدن کروم جغتای

ریزش کوه در معدن کرومیت روستای گَفت شهرستان جغتای در خراسان رضوی، منجر به گرفتار شدن یک مرد میانسال در زیر آوار و مرگ وی شد.

1 شهریور 1401- حادثه در معدن ذغال سنگ هشونی

حادثه در کارگاه ۷۲/۲۳ معدن زغالسنگ «هَشونی» از معادن زغالسنگ کرمان در شهرستان کوهبنان درحالی رخ داد که حدود شش کارگر در عمق تونل مشغول کار تعمیرات بوده‌اند و در نهایت منجر به درگذشت 1 نفر شد.

15 مهر 1401- حادثه در معدن غیرمجاز بختگان

ریزش معدن غیرمجاز سنگ کرومیت روستای دهمورد شهرستان بختگان ۲ کشته و یک مصدوم داشت.

آنچه در بالا به عنوان حوادث معدنی کشور اشاره شد، تنها بخشی از حوادثی است که در یک سال گذشته رخ داده است و آنچه اهمیت دارد، به حداقل رساندن این گونه حوادث و خسارات ناشی از آن هاست.

به گفته مسئولین وزارت کار، تعاون  رفاه اجتماعی، عدم اجرای ماده ۸۷ قانون کار از سوی دستگاه‌های اجرایی و ایجاد و توسعه کارگاه‌ها بدون توجه به این ماده به رغم ابلاغ بخشنامه و مکاتبات، از دلائل اصلی حوادث ناشی از کار است.

بدون تردید ایجاد محیطی ایمن در کار از وظایف اصلی کارفرمایان در کارخانه ها، سازمانها و واحدهای تولیدی و صنعتی است و عدم رعایت اصول ایمنی توسط نیروهای کار می تواند موجب بروز حوادث و آسیبهای شغلی شود.

بر اساس ماده  ۹۱ قانون کار، کارفرمایان موظفند برای تامین حفاظت و سلامت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم ایمنی را تهیه کرده و در اختیار آنها قرار دهند؛ کارگران نیز ملزم به استفاده و نگهداری مناسب از تجهیزات محافظتی و بهداشت فردی و رعایت دستورالعمل های مربوطه در محیط کاری خود هستند.

حوادث کار به هر صورت و درجه‌ای که باشد برای کارگر، کارفرما و جامعه زیان‌های اقتصادی بسیاری در بردارد که هزینه‌های درمانی، خسارت ناشی از توقف کار به دلیل حادثه و خسارات پرداختی در صورت از کارافتادگی از جمله آنها به شمار می رود.

به اعتقاد کارشناسان بسیاری از حوادث ناشی از کار از کم توجهی و عدم رعایت نکات ایمنی در محیط کار رخ می‌دهد از این رو به روز کردن ابزار و امکانات و تجهیزات در معادن با هدف بهبود ایمنی کارگران معدن یک اصل مهم در بحث کاهش آمار تلفات انسانی و حوادث ناشی از کار است.

نگاهی به آمار حوادث معادن در کشور در سال‌های گذشته ما را به این سمت هدایت می‌کند که باید در خصوص ایمنی معادن و زمینه‌سازی در ارتباط با پیشگیری از حوادث معادن در کشور، سیاست‌گذاری‌های کارآمد و برنامه‌ریزی بلندمدت دقیق‌تری داشته باشیم.

اهمیت بهره‌برداری از معادن به عنوان تامین‌کننده مواد اولیه بسیاری از کارخانجات در تولید محصولات نهایی باید مورد توجه خاص مسئولان در برنامه‌ریزی‌های مرتبط با تولید باشد و ضرورت تامین ایمنی معادن با توجه به شرایط خاص معدن و اشتغال در آن برای افرادی که در حال فعالیت در این شغل هستند، اولین نکته و اساسی‌ترین موضوع اشتغال است. بنابراین مادامی که امنیت و ایمنی معادن تامین نشده باشد، طبیعتاً شاهد خروجی بالای آماری حوادث معدن و عواقب بعد از آن خواهیم بود.

معادن ذغال سنگ پرخطرترین معادن کشور

هزینه‌های آسیب جسمی‌ و روحی نیروی انسانی دارای مهارت در حوزه‌های مختلف اشتغال و همچنین هزینه‌های بالای درمانی و از ‌دست دادن هزینه فرصت تربیت و مهارت‌آموزی نیروی کار جدید و ضرورت توجه و رسیدگی به افراد آسیب‌دیده در جریان کار، باید ‌تلنگری در مسیر سیاستگذاری‌های درست حوزه‌های قانونگذاری و اجرای کامل قانون و نظارت‌های حوزه ایمنی محیط کار باشد.

در طول سال‌های گذشته حوادث ناگوار این چنین زیادی رخ داده است و تعدادی از کارگران معدن نیز بخاطر این موضوع جان خود را از دست داده‌اند، به همین دلیل معدنکاری به عنوان یکی از سخت‌ترین شغل‌ها در جهان محسوب می‌شود چون در این شغل معدنکاران با جان خود بازی می‌کنند.

براساس آمارها، حدود۸۰ درصد حوادث معادن مربوط به معادن کوچک هستند. معادن سنگ تزئینی و زغال سنگ، حادثه‌سازترین معادن کشور به شمار می‌روند.

گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون در بررسی علت مستقیم آسیب شغلی در معادن در حال بهره برداری نشان می دهد بیشترین علت حادثه شغلی مربوط به تصادم یا تصادف با اجسام درحال حرکت، برخورد عمودی یا افقی با اجسام در حال سکون و تماس با اجسام برنده و تیز یا ناهموار بوده است.

راهکارهای کاهش خسارات و تلفات ناشی از حوادث معدنی

به گفته کارشناسان حوزه صنعت و معدن، برای جلوگیری از تکرار حوادث دلخراش مانند معدن ارزویه و... باید توجه داشت که وضعیت ایمنی معادن زغال‌سنگ کشور به دلیل عدم استفاده از تجهیزات نوین در معادن زغال‌سنگ به‌ویژه معادن بسیار کوچک که شرایط نامطلوبی از نظر میزان تولید و اقتصادی دارند، به شدت پایین بوده و از استانداردهای مرسوم در کار در معادن زیرزمینی خارج است. به همین ترتیب، وضعیت ایمنی و سلامت مهندسان و کارگران در این معادن در بدترین حالت خود قرار گرفته، به طوری که هر لحظه بیم آن می‌رود تا اتفاق ناخوشایندی در این معادن رخ دهد و جامعه معدنی کشور را عزادار کند.

انتهای پیام/