به گزارش خبرنگار صنعت پایگاه خبری آهن‌نیوز؛ فولاد، پس از نفت خام، یکی از مهمترین مواد مصرفی جهان است که در صنایع بسیاری از جمله خودروسازی، ساختمان‌سازی، لوازم خانگی و غیره کاربرد دارد و این کاربرد به گونه‌ای است که میزان رشد اقتصادی کشورها را بر مبنای استفاده‌ی آن‌ها از فولاد تعیین می‌کنند به این معنا که گفته می‌شود هر ۱% رشد مصرف فولاد در یک کشور، معادل رشد اقتصادی ۰.۸۵% آن کشور است.

ایران در کنار برخورداری از منابع طبیعی بزرگی همچون نفت و گاز، فولاد را نیز در دل خود جای داده است، صنعت سودآوری که اگر گرفتار تصمیمات نادرست، رانت، قاچاق و واسطه‌گری نمی‌شد، می‌توانست در رشد اقتصادی کشور، نقشی بزرگ ایفا کرده و حتی با فروش نفت خام نیز برابری کند.

فرصت‌سوزی‌های صادرات فولاد ایران

صادرات و واردات فولاد در سال‌های اخیر به واسطه‌ی تغییر شرایط در بازار جهانی و همچنین تصمیمات غیرکارشناسانه در داخل، دستخوش فراز و فرودهای بسیاری شده است. علاوه بر تحریم‌ها که همواره سایه‌ی سنگینی است بر صادرات ایران، صنعت فولاد از نبودِ یک فکر منسجم، رصد وضعیت جهانی و تصمیم‌گیری‌های به موقع رنج می‌برد. ایران در شرایطی که می‌توانست برود تا به یکی از قطب‌های مهم صادرات فولاد بدل شود، با تصمیمی که به موقع گرفته نشد، نه تنها از این بازار سودی نبرد بلکه دچار مشکلات عدیده‌ای نیز شد.

یکی از فرصت‌های طلایی برای صادرات فولاد ایران، وقوع جنگ روسیه و اوکراین بود. در سال ۲۰۲۱ روسیه عنوان پنجمین تولیدکننده فولاد جهان را از آن خود کرد و اوکراین نیز در رتبه چهاردهم این جدول قرار گرفت. وقوع جنگ بین این دو کشور، قیمت جهانی را به دلیل کاهش عرضه، افزایش داد و این فرصتی بود برای کشورهای تولیدکننده‌ی فولاد از جمله ایران که عرضه کننده‌ی شمش و اسلب صادراتی در جهان است. اما ایران نه تنها نتوانست از این فرصت استفاده کند بلکه در تار تنیده‌ شده‌ی تزارها گرفتار آمد و علاوه بر از دست دادن بازارهای جهانی صنعت نفت و گاز، بازارهای فولاد خود را نیز، یکی از پس از دیگری از دست داد؛ روسیه برای دستیابی به مشتریان ایران، از همان ترفند قدیمی تخفیف‌های جذاب استفاده کرد و به سادگی، بازارهای ایران را از آن خود کرد. در این میان مسئولان به بهانه‌ی تأمین نیازهای داخلی، عوارضی سنگین برای صادرات فولاد وضع کردند که به سرعت پای قاچاقچیان را به صادرات فولاد باز کرد و مشکلات عدیده‌ای پدید آورد.

تصمیمات غیرکارشناسانه‌ی دولت، پای قاچاقچیان را به صنعت فولاد باز کرد

تصمیمات غیرکارشناسانه و ناگهانی دولت، هزینه‌های سنگینی را بر دوش تولیدکنندگان قرار می‌دهد، تصمیماتی که همچون تبری تیز و بران، بر پیکر نیم‌جان صنعت می‌نشینند. وضع عوارض ۱۷ تا ۲۲ درصدی برای صادرات فولاد، به بهانه‌ی تنظیم بازار داخلی، یکی از بزرگترین‌ چالش‌ها را در سال‌های اخیر برای صنعت فولاد رقم زده است. بخش‌نامه‌ی این عوارض در حالی صادر شد که ایران در سال، بیش از ۳۰میلیون تن فولاد تولید می‌کند که بین ۱۵ تا ۱۶ میلیون تن مصرف داخلی است؛ کاملاً پیداست که تنظیم بازار داخلی، تنها بهانه‌ای است برای وضع عوارض چرا که تولیداتی همچون کنسانتره و گندله با مازاد زیادی در داخل کشور روبه‌رو هستند و وضع این عوارض، تعطیلی این تولیدات را در پی دارد.

اعمال عوارض بر صنعت فولاد نه تنها ایران را از درآمدهای بالای ارزی محروم کرد بلکه علاوه بر از دست دادن بازارهای جهانی، پای قاچاقچیان بزرگ و واسطه‌گران را نیز به این صنعت باز کرد. قاچاق فولاد عین سرقت از جیب مردم است چراکه تولید فولاد در کشور به واسطه‌ی سنگ آهن و گاز ارزان قیمتی است که یارانه‌ی آن را مردم پرداخت می‌کنند و این فولاد به جای آنکه صادر شده و پولش در خدمت رشد کشور قرار بگیرد، به صورت قاچاق از مرزها خارج می‌شود و پول آن مستقیماً به جیب دلالان و واسطه‌گران واریز می‌شود.

تولیدکنندگان فولاد، ادعای دولت درخصوص وضع عوارض برای تنظیم بازار داخلی را به تمامی رد می‌کنند و عدله‌ی محکمی نیز برای آن ارائه می‌دهند اما دولت علی‌رغم فشارهای رسانه‌ای و مطالبه‌گری تولیدکنندگان و فعالان صنعت و صدالبته ورود دستگاه قضا به این موضوع، دست از اجرای عملیات دریافت عوارض صادرات برداشت اما همچنان بر این موضوع پافشاری می‌کند و به نظر می‌رسد تصمیم گرفته، کسری بودجه‌ی خود را از صنعت فولاد جبران کند.

تبعات چنین تصمیمات خلق‌الساعه‌ای به همین جا ختم نمی‌شود؛ ایران در حال حاضر به واردات فولاد هم نیازمند است اما واردات هم با مشکلات عجیبی که حاصل همین تصمیمات غیرکارشناسانه است روبروست. در حالی که ارز حاصل از صادرات می‌توانست به شکل کنترل شده‌ای هزینه‌ی واردات شود، به راحتی از دست می‌رود. به عنوان مثال، ورق‌های طویل و مقاطع تخت در کشور موجود نیست یا با کمبود جدی مواجه هستند به طوری که نیاز به واردات دارند با این حال چرا باید چنین محصولاتی به صورت غیرقانونی صادر شوند؟

 رنج صنعت فولاد از سوءمدیریت

رشد واسطه‌گری و قاچاق در صنعت فولاد، برخواسته از تصمیمات عجیبی است که دولت می‌گیرد. زمانی که تولیدکننده نتواند محصول خود را از راه‌های قانونی صادر کند، طبیعی است که پای دلالان باز می‌شود و محصولی که می‌تواند برای کشور ارزآوری کند را به راحتی از مرز خارج کرده و هیچ ردی از پول برگشته‌ی آن پیدا نخواهد شد.

صنعت امروز ایران گرفتار مشکلات عدیده‌ای است که در رأس آن‌ها، غول تحریم‌ ایستاده است، در چنین شرایطی که تولیدکننده مجبور است برای فروش محصول خود از سدهای گوناگونی عبور کند، دولت به راحتی بازارهای جهانی را از دست داده و آن‌ها را دو دستی در اختیار کشورهای دیگر قرار می‌دهد و از سوی دیگر با تصمیماتی که معلوم نیست ریشه‌ی اقتصادی آن کجاست، گره بزرگتری در صنعت ایجاد می‌کند.

بیراه نیست اگر بگوییم که صنعت فولاد، از سوء مدیریت رنج می‌برد، این در حالی است که فولاد ایران می‌توانست در بازارهای جهانی نقش پررنگی ایفا کند اما امروز با راهکارهای غلط و دستورات نادرستی که دولت ابلاغ کرده، نه تنها راه‌های صادرات بر روی صنعت فولاد ایران بسته شده و بازارهای جهانی از دست رفته، بلکه این صنعت در واردات خود نیز دچار مشکل شده و بیم آن می‌رود که شرکت‌های بزرگ فولاد تعطیل شده و چراغ این صنعت رفته رفته رو به خاموشی برود.

انتهای پیام/