به گزارش آهن نیوز؛ صنعت فولاد ایران یکی از مهمترین صنایع کشور است که البته یکی از مزیت‌های رقابتی ایران در سطح بین‌المللی به شمار می‌رود.

طبق آمارهای انجمن جهانی فولاد ایران در جمع ده تولیدکننده برتر فولاد جهان و یکی از برترین تولیدکننده‌های منطقه به شمار می‌رود و به همین دلیل نقش مهم این صنعت چه در بخش داخلی و چه در سطح بین‌المللی و صادرات و ارزآوری انکارناپذیر است.

طبق آخرین گزارش‌ها صنعت فولاد ایران به تنهایی سهم ۵.۵ درصدی در تولید ناخالص داخلی بخش صنعت را در اختیار دارد و تنها خود شرکت فولاد مبارکه سهم ۱.۵ درصدی از GDP دارد و همچنین سهم این تولیدکننده بزرگ کشور در بخش صنعت حدود ۸ درصد است.

آمارهای دیگر نشان می‌دهد زنجیره فولاد کشور سهم ۱۴ درصدی در ارزآوری را داراست و در سال گذشته ۱۰.۵ میلیون تن محصولات فولادی به دیگر کشورهای جهان صادر شد.

از طرف دیگر زنجیره فولاد در کشور اشتغال‌زایی بسیار بالایی دارد و عدد قابل توجه نزدیک به ۲ میلیون نفر در کشور، درآمدشان را از طریق این صنعت کسب می‌کنند.

اما این صنعت طی سال‌های اخیر و به ویژه بعد از سال ۱۳۹۷ چالش‌های سنگینی را تجربه کرده که شامل تحریم‌های گسترده غرب علیه این صنعت استراتژیک کشور بوده است.

اگرچه تولید فولاد ایران طی سال‌های رشد کرده اما روند گسترده تحریم‌ها هم تولید و صادرات این بخش صنعتی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

در سال ۱۴۰۲ این صنعت چند چالش عمده را پیش روی خود دارد که انجمن فولاد ایران روی آنها تأکید کرده است و ضروریست که وزارت صمت و دولت در حالت کلی این چالش‌ها را مورد بررسی قرار دهند و در جهت رفع و حل و فصل آنها تلاش کنند.

چالش بزرگ محدودیت انرژی

مهمترین چالش صنعت فولاد کشور در سال جاری و البته برای کل صنعت کشور بحث محدودیت‌های انرژی است که می‌تواند بلندپروازی این صنعت برای حضور در بخش بین‌المللی را متوقف کند.

تامین انرژی برای تولیدکنندگان فعال در زنجیره فولاد ایران یک چالش است و نبود گاز و برق موردنیاز تولید در فصول اوج مصرف یک بحران به شمار می‌آید.

در پی وقوع این بحران که فولادسازان ایرانی دو بار در سال آن را تجربه می‌کنند، فعالیت واحدهای فولادی یا متوقف می‌شود و یا به کمترین میزان کاهش پیدا می‌کند.

بر اساس گزارش خود انجمن فولاد ایران در ماه‌های گرم تیر و مرداد با اوج‌گیری مصرف برق و در ماه‌های سرد دی و بهمن با شدت گرفتن مصرف گاز، بیشتر ذخایر این دو منبع انرژی به تامین نیاز خانوار اختصاص پیدا می‌کند و بسیاری از صنایع از جمله صنعت فولاد از تولید بازمی‌مانند.

این اتفاق، در سال ۱۴۰۲ نیز تکرار خواهد شد و چه بسا به دلیل عدم سرمایه گذاری مورد نیاز به ویژه در صنعت گاز، این چالش جدی تر از سال قبل هم باشد.

بحران انرژی در حالی گریبانگیر صنعت فولاد کشور شده که ایران پس از آمریکا و روسیه سومین تولیدکننده بزرگ گاز جهان است و این وفور انرژی می‌توانست امتیازی برای فولادسازان ایران محسوب شود و قدرت رقابت آنها را در بازارهای جهانی بالا ببرد، اما حالا تامین نشدن انرژی تبدیل به بحرانی شده که به نظر می‌رسد به این زودی‌ها از بین نرود.

ظهور قدرت‌های جدید فولادی در منطقه

مهمترین تبعات جنگ روسیه و اوکراین چرخش تمام‌عیار روسیه به سمت شرق به دلیل تحریم‌های غرب است. روسیه برای پر کردن خلأ ناشی از کمبود درآمدهای خود از غرب به سمت شرق حرکت کرد و اقدام به دامپینگ در بازار کرد و به همین دلیل کشورهای دیگر ناچار شدند که تخفیف‌های گسترده‌ای را برای محصولات خود ارائه دهند.

انجمن فولاد ایران می‌گوید این تغییر رویه برای فولادسازان ایرانی به معنای ظهور رقیبی جدید و احتمال تصاحب بازارهایی است که فولاد ایران در اختیار دارد. با این حال مقاصد صادراتی ایران تنها از سوی روسیه تهدید نمی‌شود.

پاکستان در جنوب شرق ایران در حال توسعه طرح‌های فولادی است. در جنوب هم امارات متحده عربی موفق شده با تامین گاز مورد نیاز، طرح‌های فولادی تعریف کند. عمان و عربستان هم که طرح‌های جدید فولادی در دستور کار دارد.

همه اینها به معنای شکل‌گیری جریانی از رشد تولید فولاد در منطقه خاورمیانه است که می‌تواند تهدیدی برای صادرات فولاد ایران در سال‌های پیش رو به شمار آید.

به همین دلیل لازم است ترسیم استراتژی های صنعت فولاد کشور برای عبور از این چالش در همین سال جاری آغاز گردد.

دولت و قوانین ضد صادراتی‌اش

خود دولت نیز یک عامل عمده در برابر توسعه صنعت فولاد ایران قرار دارد و جدای از قیمت‌گذاری دستوری در داخل با بخش‌نامه‌های ضد صادراتی‌اش در قالب وضع عوارض نیز در گسترش صنعت فولاد به عنوان یک مانع بازدارنده عمل می‌کند.

بخشنامه‌های ضدصادراتی به ویژه وضع عوارض صادراتی و قیمت‌گذاری دستوری محصولات زنجیره فولاد دو گروه از اصلی‌ترین چالش‌هایی است که نهادهای دولتی برای فولادسازان کشور به بار می‌آورند.

فولادسازان بر این باورند که دولت با اخذ عوارض صادرات می‌خواهد صرفاً شریک سود آنها باشد و زمانی که فولادسازان خواهان پشتیبانی نهادهای دولتی هستند، مانند روزهایی که با کمبود انرژی روبه‌رو می‌شوند و یا به منابع مالی نیاز دارند، حمایتی دریافت نمی‌کنند.

بخشنامه‌های ضدصادراتی در حالی سد راه صنعت فولاد کشور می‌شوند که در بازار داخل نیز تقاضا به دلایل گوناگونی امیدبخش نیست.

افزون بر این، طبق گزارش انجمن فولاد ایران دولت در ازای انرژی یارانه‌ای که به واحدهای فولادساز می‌دهد، آنها را با قیمت‌گذاری دستوری و تحمیل استخدام نیروهای انسانی با شماری بیش از ظرفیت موردنیاز در تنگنا می‌گذارد، اتفاقی که درازمدت به تاخیر در پرداخت حقوق و مزایای کارکنان در برخی واحدهای فولادی و اعتراض آنان می‌انجامد و تصویری ناخوشایند از صنعت فولاد ایران در افکار عمومی ایجاد می‌کند.

چالش تامین مواد اولیه

انجمن فولاد ایران می‌گوید یکی از عواملی که اسباب ترسیم چشم‌انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد را در سال ۱۴۰۴ فراهم کرد، برخورداری کشور از ذخایر عظیم سنگ آهن بود اما امروز فولادسازان دغدغه تامین مواد اولیه تولید را دارند تا جایی که خود به تکاپو افتادند تا معادنی را در اختیار بگیرند و به استخراج سنگ آهن نیز ورود کنند.

همچنین قوانینی که در بخش معادن وجود دارد و البته توقف روند گسترش بخش معدن در کشور و استفاده درآمدی دولت از بخش معدن به جای استراتژی توسعه باعث شده که تأمین مواد اولیه صنعت فولاد کشور با مشکل مواجه شود.

این موضوع را باید در کنار محدودیت‌های انرژی قرار دارد که نه تنها خود صنعت فولاد را دچار مشکل می‌کند بلکه حتی زنجیره تأمین مواد اولیه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در واقع توسعه و گسترش صنعت فولاد کشور می‌بایست در قالب تکمیل زنجیره کل صنعت باشد و عدم فراهم ساختن شرایط تأمین مواد اولیه کل زنجیره صنعت را با مشکل مواجه خواهد کرد.

منبع: روزنامه تجارت

انتهای پیام/