به گزارش آهن نیوز؛ دکتر کیوان جعفری طهرانی از سال ۱۳۶۶ که وارد عرصه کار و تجارت شد، مشاغلی همچون مدیر بازرگانی شرکت پرلیت، مدیر توسعه صادرات شرکت عمران مومان چابهار، مدیر عامل شرکت جامع تجارت، عضو هیات مدیره و رئیس امور بین الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران و مشاور ارشد امور بین الملل خانه اقتصاد ایران را تجربه کرده است.
با دکتر جعفری طهرانی که یکی از بزرگترین و خوش‌سابقه‌ترین افراد صنعت فولاد است درخصوص وضعیت صادرات این صنعت به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
در حال حاضر باتوجه به تحریم‌های موجود در بازار ایران، یک سری بازارهای صادراتی در کشورهای همسایه وجود دارد که می‌توانیم آنها را به دست بگیریم اما به نظر می‌رسد در این خصوص موانعی وجود دارد؛ با دید انتقادی از عملکرد تصمیم‌گیران و دست‌اندرکاران این حوزه، می‌توانید بفرمائید که این موانع چه چیزهایی است؟
بازارسازی با زحمت طولانی، ظرف مدت ماه‌ها و یا سال‌ها صورت می‌گیرد. در واقع ما علمی داریم به نام بازارسازی. وقتی کسی می‌خواهد صادراتی را ایجاد کند طبیعتاً باید بازارسازی کند. بازارسازی فقط این نیست که به صورت لحظه‌ای محصول به فروش برسد بلکه بازارسازی به این معنی است که روندی در رابطه با یک کشور پیش گرفته شود که در رابطه با سیکل سه ساله احساس شود یک ثباتی در صادرات به وجود خواهد آمد. ما هیچوقت چنین چیزی را نداشتیم. شرایط اقتصادی کشور و در برهه‌ای از زمان، عدم روابط سیاسی باعث شده که ما نتوانیم به تداوم برسیم و از طرفی هم نباید فراموش کنیم که کشورهای دنیا هم بیکار نمی‌مانند. روزی که عوارض صادراتی مطرح شد خیلی از کشورهای منطقه خوشحال شدند. درست همزمان با بحث عوارض صادراتی، دیدیم که عراق برای واردات میلگرد 30 درصد عوارض تعیین کرد.
سال ۲۰۱۸ میلادی، بحث عوارض به شکل دیگری مطرح بود،ولی دولت دستکاری کرد و باعث شد ترکیه برای ایران ۲۰ درصد عوارض وارداتی بیلت وضع کند. بنده در رابطه با عراق صحبت نمی‌کنم چون اطلاعاتم کامل نیست که آیا این سی درصد عوارض وارداتی میلگرد فقط در رابطه با ایران است یا کلی است. از افرادی که این مصاحبه را می‌خوانند خواهش می‌کنم تحقیق کنند و بنده را در جریان بگذارند. با سیاست‌هایی که عراق دنبال می‌کند این محدودیت بیشتر در رابطه با ایران صادر شده است. در رابطه با ترکیه سال ۲۰۱۸ که برای بیلت ایران عوارض تعیین کرده بود فکر کنم ۲۵ درصد عوارض وارداتی شمش فولاد بود نه ۲۰ درصد که فقط در رابطه با ایران بود. ما وقتی با این مشکلات، بازارسازی و صادرات انجام می‌دهیم خودمان نباید با یک حرکتی خود تحریمی کنیم و باعث خشنودی رقبا شویم.
در خصوص تحریم‌ها چطور؟ یعنی تحریم ها به چه بخش‌هایی از صادرات ما آسیب جدی وارد کرده است؟
شرایط اقتصادی و حضور تحریم‌ها باعث می‌شود حتی شرکای تجاری ما مثل چین و هندوستان، با محدودیت نسبت به تمایل ادامه به فعالیت اقتصادی اقدام کنند یعنی حجم معاملات‌شان را محدود می‌کنند و در خیلی از فعالیت‌ها شاهد هستیم که مثل گذشته حضور ندارند زیرا می‌ترسند. به نظر بنده در رابطه با بازارهای خارجی یک کار و حرکت بسیار حرفه‌ای باید رخ دهد که بنده بارها اشاره کرده‌ام. رایزن‌های بازرگانی که وزارت صمت دارد در حال تعامل با وزارت امور خارجه هستند، حتی در رابطه با کشورهایی مثل عراق و چین که ارتباط تجاری داریم شاهدیم که نتوانستند در طول چند سال گذشته به خوبی عمل کنند. بنده نظرم این نیست که این ضعف در رابطه با رایزن‌ها یا اشخاص وجود داشته بلکه شاید سیاست‌گذاری‌ای که داشتیم درست نبوده و بنده معتقد هستم که حمایت وزارت امور خارجه و سفارت خانه‌های ما در خارج از کشور در رابطه با امور تجاری، حتی بازرگانان بخش خصوصی انجام می‌دهند باید پر رنگ‌تر باشد.
رفت و آمد بازرگانان ما به خارج از کشور محدود است، این موضوع را چطور تفسیر می‌کنید؟ آیا این موضوع می‌تواند به صادرات ایران و ارتباط با بازارهای جهانی لطمه وارد کند؟
شرکت‌های چینی‌ای که با ما ارتباط دارند و به کشور ما می‌آیند به راحتی ویزا دریافت می‌کنند و ۲۱ روز می‌مانند ولی می‌بینید که ما برای گرفتن ویزای چین که جزو شرکای تجاری قدیمی ما هستند، با مشکل مواجه می‌شویم و حتی ویزای چین را در بازار سیاه به قیمت ۶۰۰، ۷۰۰ یا هزار دلار با گرفتن زمان طولانی برای مصاحبه می‌فروشند. اخیراً هم شنیده شده انگشت نگاری‌ای که سفارت چین در تهران انجام می‌داد برای مدت کوتاهی معلق شده است. در کل گرفتن ویزا برای رفتن به چین و همچنین بسیاری از کشورهای دیگر، کار بسیار دشواری است. با این شرایط چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم تُجاری که به صادرات علاقمند هستند بتوانند در نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی حضور پیدا کنند و بازاریابی کنند؟
این که ما از خریدار دعوت کنیم به کشورمان بیاید در فاز اول اشتباه است؛ ما اول باید به کشورهای دیگر برویم و بازارها و خریدارهای جدید پیدا کنیم اما وقتی که به راحتی نمی‌توانیم از کشور خارج و به کشورهای دیگر سفر کنیم مجبور هستیم به خریداران سابق رجوع کرده و با شرایط آنها پیش برویم و تن بدهیم به اینکه کشورها به راحتی وارد ایران می‌شوند ولی ما برای رفتن به سفرهای تجاری مشکل داریم و به نظر بنده باید دولت تمهیدات لازم را به خرج دهد تا بتوانیم نسبت به توسعه صادرات اقدام کنیم.
آقای دکتر در ادامه صحبت‌های قبلی آیا می‌توانیم بگوییم سیاست‌هایی که عراق و ترکیه اعمال کرده‌اند در رابطه با این است که آنها به دنبال مواد خام ایران برای تولید مواد با ارزش افزوده بالاتر است که دوباره به ایران صادر کنند و این عوارض صادراتی که برای مواد خام ایران اعمال شد، توجیهش این بود که از خام فروشی جلوگیری کنند و این مواد خام در داخل کشور به همان مواد با ارزش افزوده بالاتر تبدیل شوند؟
چین در سیاست‌های جدید خود برای افزایش مصرف سرانه فولاد، وقتی از ساخت و ساز داخلی ناامید شد و به بن بست رسید به فکر تولید کشتی و خودروی بیشتر جهت صادرات افتاد. همه‌ی کشورهای دنیا این کار را انجام می‌دهند ولی ما موضوعی را با عنوان تحریم فراموش می‌کنیم؛ این تحریم باعث می‌شود ما نتوانیم با خیلی از کشورها ارتباط تجاری برقرار کنیم. به عنوان مثال صادرات میلگرد ما به خاور دور مثل تایلند و تایوان و به ویژه تایلند، چند سالی است که به علت عوارض وارداتی که تعیین کردند محدود شده است و این طبیعی است. عوارض وارداتی براساس سازمان تجارت جهانی، مجاز شناخته شده به شرطی که کشوری که این عوارض وارداتی را تعریف می‌کند بتواند مدرک کافی را به سازمان تجارت جهانی نشان بدهد که چون عدد قیمتی که این کشور به ما صادر می‌کند پایین بود صنعت ما را به خطر انداخته است.
در رابطه با عوارض صادراتی، سازمان تجارت جهانی لزوماَ وارد نمی‌شود به دلیل این که هر کشوری مختار است برای صادرات خود قانون تعیین کند. اما این که خودمان محدودیت ایجاد کنیم بحث دیگری است. ما در شرایطی قرار داریم که مجبور هستیم صادرات محصولات بالا دستی و میانی داشته باشیم. بحث‌هایی در رابطه با صادرات فولاد ایران به ترکیه مطرح بود که در نهایت مشخص شد، فولادها به سوریه صادر شده است. سوریه کشوری است که با ایران رابطه سیاسی بسیار قوی‌ای دارد ولی شاهد بودیم که این رابطه‌ی سیاسی قوی و یک طرفه باعث شده که ما نتوانیم دررابطه با صادرات بهره برداری کنیم و محصولات صادراتی ما چه فولاد میانی و یا فولاد نهایی، از طریق ترکیه به عنوان محصول ترکیه به سوریه صادر شده است.
سخن آخر؟
باید به دنبال راهکار باشیم که بتوانیم نسبت به توسعه صادرات به کشورهای هدف، کاری انجام دهیم. قرار نیست ما در صادراتمان را هم ری اسپورت انجام دهیم و کشور دیگری سود ببرد. برای این که کشورها محدودیت واردات تعیین می‌کنند نمی‌توانیم گلایه کنیم و در رابطه با اینکه مغرضانه و یک طرفه در رابطه با ایران این کار را انجام می‌دهند هم نمی‌توانیم گلایه کنیم چون آنها مختار هستند و ما باید خودمان را با سیاست‌های آنها تطبیق بدهیم و اگر می‌بینیم محدودیتی در صادرات محصول خاصی وجود دارد باید به دنبال بازار جایگزین باشیم. اگر واقعاً صادرات محصولات نهایی امکان پذیر نیست باید به فکر افزایش مصرف فولاد در محصولات نهایی در داخل کشور بگردیم.
تمام کشورهای دنیا برای افزایش تولید و عرضه، بعد از افزایش تقاضا، در داخل کشور به دنبال مشتری داخلی هستند. وقتی ما افزایش تقاضا نداریم، بازار داخلی مشکل دارد و بازار صادرات هم محدودیت دارد، طبیعتاً این‌ها به بازار داخلی برمی‌گردد و ما نمی‌توانیم برای افزایش تولید اقدام کنیم.
این گفت و گو در اولین شماره از ویژه نامه عصر فولاد منتشر شده است.
بیشتر بخوانید؛
کاهش سرمایه‌گذاری با وضع عوارض ۴۰۰ درصدی/ خودتحریمی به قیمت تعطیلی صنایع معدنی!
خواب خرگوشی ایران در غیاب روسیه در بازار فولاد/ عوارض صادراتی، فرصتها را از بین برد
نظر شما